ญาณที่ ๗ อาทีนวญาณ
ปัญญากำหนดพิจารณาเห็นทุกข์เห็นโทษของรูปนามคือเมื่อ พิจารณาเห็นรูปนาม สังขารทั้งปวงแตกสลาย เห็นรูปนามสังขารเป็นของน่ากลัวแล้ว ก็ย่อมจะพิจารณาถึงว่าสังขารรูปนามทั้งปวงเป็นทุกข์เป็นโทษ
อาการท้องพอง-ยุบของญาณนี้ ต้องการเห็นถึงจะเห็นอาการของท้องพอง-ยุบนี้ ต้องถามทุกญาณ ให้ถามผู้ปฏิบัติว่า “กำหนดได้ดีไหม” ถ้าญาณนี้เกิด บางท่านก็จะว่ากำหนดไม่ได้ดีเลย คล้ายๆ อาการพอง-ยุบหายไปทีละนิดๆ แล้วก็หายไปเลย เลือนๆ ลางๆ บางท่านอาการพอง-ยุบปรากฏเร็วขึ้นๆ แต่ก็กำหนดได้ดีอยู่ ถามอาการนั่งว่า “นั่งได้ดีไหม” ถ้าญาณนี้เกิดจะตอบว่า โอย….นั่งไม่ได้เลย ๕ นาทีก็ลุกแล้ว บางท่านนั่งอยู่ตาเขม่นขึ้นมา นั่งอยู่คันคอขึ้นมา จาม น้ำลายไหล ปวดหัวคล้ายจะเป็นบ้า เวลานั่งไปเกิดความคิดว่ารูปนามนี้เป็นของปฏิกูล แล้วพิจารณาร่างกายของตนและผู้อื่นว่าเป็นของปฏิกูลน่าเกลียด เหม็นตัวเอง บางท่านเหม็นปัสสาวะ แต่ว่าไม่เหม็นปัสสาวะ เหม็นเป็นอย่างอื่นก็มี บางท่านจะมีอาการหิวกระหายตลอดเวลา วิงเวียนคล้ายจะเป็นไข้ตลอดเวลา นั่งอยู่ร่างกายกระตุกขึ้นมา ถามว่า “วันนี้ปฏิบัติดีไหม” บางท่านตอบว่าไม่ดีเลย นั่งก็ไม่ได้นาน พอง-ยุบก็เลือนๆ ลางๆ ถามอาการของจิตว่า “อาหารเป็นอย่างไร พอฉันได้อยู่หรือเปล่าฉันอร่อยไหม” บางท่านก็ตอบว่า โอย…ไม่อยากฉันอาหารเลยมองดูอะไรก็มีแต่ของน่าเกลียด สกปรก มองดูกบ เขียด ปลา เนื้อ เป็นของน่าเกลียด เป็นเหมือนร่างกายแสดงทุกข์โทษขึ้นอืดเน่าเฟะ อาการเหล่านี้แสดงว่าอยู่ในญาณที่ ๗
อาทีนวญาณ จบ