Category: บริบูรณธรรม

ญาณที่ ๙ มุญจิตุกัมยตาญาณ            ปัญญากำหนดพิจารณาปรารถนาอยากจะออก อยากจะหนีไปจากรูปนาม บ้านเราเรียกว่าญาณน้อยใจ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าญาณม้วนเสื่อม้วนหมอน อยากออกอยากหนี            ผู้ปฏิบัติถูกเขาพูดให้นิดเดียวกลุ้มใจทั้งวันก็มี อาการน้อยใจ เช่น เราสอบอารมณ์ไปถามไป เขาตอบมา เราแกล้งพูดว่า…

ญาณที่ ๘ นิพพิทาญาณ            ปัญญากำหนดพิจารณาเห็นความเบื่อหน่ายในรูปนามคือเมื่อ เห็นทุกข์เห็นโทษของรูปนามแล้ว ย่อมเกิดความเบื่อหน่าย ไม่รื่นเริงเพลิดเพลินหลงใหลในรูปนาม            ให้ถามผู้ปฏิบัติว่า “จิตใจกระฉับกระเฉงไหม” บางท่านเมื่อญาณนี้เกิดแล้วจะตอบว่า โอย…เดี๋ยวนี้จิตใจห่อเหี่ยว อยากอยู่ในที่สงบให้จงได้ ถามว่า “กำหนดดีไหม…

ญาณที่ ๗ อาทีนวญาณ            ปัญญากำหนดพิจารณาเห็นทุกข์เห็นโทษของรูปนามคือเมื่อ พิจารณาเห็นรูปนาม สังขารทั้งปวงแตกสลาย เห็นรูปนามสังขารเป็นของน่ากลัวแล้ว ก็ย่อมจะพิจารณาถึงว่าสังขารรูปนามทั้งปวงเป็นทุกข์เป็นโทษ            อาการท้องพอง-ยุบของญาณนี้ ต้องการเห็นถึงจะเห็นอาการของท้องพอง-ยุบนี้ ต้องถามทุกญาณ ให้ถามผู้ปฏิบัติว่า “กำหนดได้ดีไหม” ถ้าญาณนี้เกิด…

ญาณที่ ๖ ภยตูปัฏฐานญาณ            ปัญญากำหนดพิจารณาเห็นรูปนามว่าเป็นของน่ากลัว คือเมื่อพิจารณาเห็นความแตกสลายอันมีทั่วไปแก่ทุกสิ่งทุกอย่างเช่นนี้แล้ว คิดว่าสังขารทั้งปวงก็ปรากฏเป็นของน่ากลัว เพราะล้วนแต่จะต้องแตกสลายไปทั้งสิ้น            ญาณนี้บางองค์ก็เกิดชัด บางองค์ก็เกิดไม่ชัด ในญาณที่อยู่วิถีเดียวกัน ญาณใดญาณหนึ่งในวิถีเดียวกันชัด ก็ให้ได้เวลาผู้ปฏิบัติกำหนดอาการพอง-ยุบทันปัจจุบันธรรมกันดี กำหนดไปๆ อาการพอง-ยุบหายวับไป…

ญาณที่ ๕ ภังคญาณ            ปัญญากำหนดพิจารณาเห็นเฉพาะความดับไป ความสลายไปของรูปนาม คือพิจารณาให้เห็นชัดลงไปในส่วนแห่งความดับอันเป็นจุดจบสิ้น ว่าสังขารทั้งปวงล้วนดับสลายไปทั้งสิ้น            เป็นญาณพิจารณาความดับของรูปนาม อุปปาทะ ความเกิดขึ้นมีอยู่ ฐิติ ความตั้งอยู่มีอยู่ แต่ผู้ปฏิบัติไม่สนใจดู ไปดูเฉพาะความดับไป…

ญาณที่ ๔ อุทยัพพยญาณ            ปัญญากำหนดพิจารณาเห็นความเกิดและความดับของรูปนาม คือพิจารณาความเกิดขึ้นและความดับไปของรูปนามขันธ์ ๕ จนทราบชัดว่า สิ่งทั้งปวงมีความเกิดขึ้นแล้วก็ล้วนแต่ต้องดับไปเป็นธรรมดา            เมื่อญาณนี้เกิดขึ้นแล้ว จะเห็นความเกิดดับของรูปนามตั้งแต่ญาณที่ ๔ เป็นต้นไป เป็นวิปัสสนาล้วนๆ วิธีถามอาการท้องพอง-ยุบ…

ญาณที่ ๓ สัมมสนญาณ            ปัญญากำหนดพิจารณาเห็นรูปนามเป็นพระไตรลักษณ์ คือกำหนดยกรูปนามขึ้นพิจารณาให้เห็นเป็นอนิจจัง ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ทนอยู่ไม่ได้ เป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวไม่ใช่ตน            ให้อาจารย์ผู้สอนถามทวนหลังก่อนว่า “กำหนดดูอาการ พอง-ยุบ ชัดเจนดีไหม…

ญาณที่ ๒ ปัจจยปริคคหญาณ            ปัญญากำหนดพิจารณารู้เหตุรู้ปัจจัยของรูปนาม คือรู้ว่ารูปธรรมและนามธรรมทั้งหลายเกิดจากเหตุปัจจัย และเป็นปัจจัยแก่กันและกัน อาศัยรวมกันอยู่            อาจารย์ผู้สอบถามว่า “เวลากำหนดท้องพอง ท้องยุบกำหนดยากไหม กำหนดยากเป็นอย่างไร” อาการของญาณนี้ เป็นต้นว่า เวลาบริกรรมกำหนดว่าพอง…

ญาณที่ ๑ นามรูปปริจเฉทญาณ            ปัญญากำหนดพิจารณารู้จักแยกรูปแยกนามออกจากกัน            อาจารย์ผู้สอบอารมณ์ถามเขาว่า “กำหนดง่ายไหม” ถ้าเขาตอบว่า “กำหนดง่าย” ก็แสดงว่าเขาโกหก เพราะการกำหนดบทพระกรรมฐานนั้นกำหนดยาก ถ้าเขาตอบว่า “กำหนดสบาย คิดก็ไม่คิด” ก็แสดงว่าคนนั้นสติหย่อน…